Leeswijzer
De programma's
De programma’s zijn als volgt opgebouwd:
Visie
Op hoofdlijnen wordt aangegeven waarom we doen wat we doen, en waarom we dat nu doen.
Doelen en activiteiten
Op hoofdlijnen wordt aangegeven hoe we uitvoering geven aan onze visie.
Wat gaan we doen en wat willen we hiermee bereiken?
In deze paragraaf wordt het gewenste maatschappelijke effect aangegeven dat de gemeente wil bereiken. De gemeente heeft daar niet als enige invloed op. De gewenste maatschappelijke effecten geven sturing aan het gemeentelijk handelen. Daarnaast wordt aangegeven wat de belangrijkste of opvallendste zaken zijn die de gemeente gaat doen om het doel te bereiken.
Wat mag het kosten
Per programma wordt kort toegelicht welke financiële ontwikkeling er is ten opzichte van de bijgestelde begroting 2025 (stand Voorjaarsnota 2025). In de tabellen kunnen afrondingsverschillen zichtbaar zijn tussen de som van de afzonderlijke producten en het gehele programma. Ontwikkelingen groter dan € 100.000 worden toegelicht, met dien verstande dat het van belang kan zijn ook kleinere ontwikkelingen toe te lichten. Naast de ontwikkeling van de exploitatie wordt het gebruik van de bij het programma horende reserves toegelicht, en wordt een overzicht gegeven van de incidentele baten en lasten. In de financiële overzichten vindt u een totaaloverzicht van de baten en lasten, reserves en voorzieningen en de investeringen. Indien er sprake is van nieuw beleid uit het coalitieakkoord dan is dit expliciet in de tabel vermeld.
Financiële overzichten
De financiële overzichten bestaan uit:
Algemene dekkingsmiddelen
In de algemene dekkingsmiddelen staan de algemene baten en lasten van de gemeentebegroting. Dat zijn de belastingen, de opbrengst uit het gemeentefonds, rentebaten en -lasten, deelnemingen, stelposten die nog niet zijn verwerkt in de programma's, en ruimte voor nieuw beleid.
Overzicht overhead
In dit onderdeel zijn alle kosten van het management en de ondersteunende functies samengebracht. Hierbij is de notitie Overhead van de Commissie Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) leidend. Alleen de direct toerekenbare kosten zijn nog onderdeel van de programma's.
Heffing vennootschapsbelasting en onvoorzien
In dit onderdeel is de heffing voor de vennootschapsbelasting en de post onvoorzien opgenomen.
Het financieel resultaat
In het financieel resultaat staat een totaaloverzicht van de baten en lasten van de programma's en de algemene dekkingsmiddelen, de overhead, de post onvoorzien en de heffing vennootschapsbelasting: het zogenaamde resultaat voor en na bestemming.
Ontwikkeling en toelichting verloop vrije ruimte 2026-2029
In dit overzicht zijn de financiële ontwikkelingen sinds de Voorjaarsnota 2025 opgesomd en kort toegelicht.
Overzicht baten en lasten per programma en beleidsveld
Dit overzicht geeft per programma een opsomming van de beleidsvelden en de raming van de baten en de lasten voor de jaarschijf 2026-2029. Het zorgt voor een compleet beeld en is bedoeld als achterliggende toelichting.
Overzicht incidentele baten en lasten
In dit overzicht worden de Incidentele baten en lasten weergegeven die het begrotingssaldo incidenteel beïnvloeden. Het gaat om eenmalige zaken en om (meerjarige) projecten of subsidies als deze eveneens het karakter van tijdelijkheid c.q. eindig tot doel hebben.
Meerjareninvesteringsplaning
In de meerjareninvesteringsplanning worden de lopende- en vervangingsinvesteringen in één overzicht gepresenteerd. Daarnaast is er een overzicht met voorgenomen investeringen. Voor de voorgenomen investeringen wordt te zijner tijd een krediet aan de raad gevraagd.
Overzicht reserves en voorzieningen
Dit overzicht bevat het totaal van de reserves en voorzieningen en het gebruik hiervan en volgende jaren. Het overzicht wordt gevolgd door een korte toelichting per reserve en voorziening.
Toekomstscenario 2"tweejarig sluitend"
Dit overzicht is gebaseerd op het voorkeursscenario 'tweejarig sluitend', waarmee bij de Voorjaarsnota is ingestemd als uitgangspunt voor de verdere uitwerking richting de begroting 2026. Daarbij is kennisgenomen van vier opgestelde scenario’s, waarbij dit scenario als richtinggevend is gekozen.
Paragrafen
De paragrafen presenteren een aantal verplichte overzichten op onderwerpen waarmee een beter inzicht wordt verkregen op zaken die aan de begroting ten grondslag liggen.
Overige overzichten
De overige overzichten zijn opgenomen ter onderbouwing en uitvoering van de begroting. Dit betreft:
Subsidies
Jaarlijks bij de begroting is een overzicht gevoegd waarin de verleende subsidies en andere vormen van financiële ondersteuning aan externe partijen staan vermeld. Dit is verdeeld in subcategorieën en met vermelding van eventueel daaraan gekoppelde plafonds.
Financiële kaders en uitgangspunten begroting 2026-2029
In dit overzicht wordt beschreven welke uitgangspunten zijn gehanteerd voor loon- en prijsstijgingen en volgens welke weging is bepaald of een ontwikkeling onvermijdelijk is. In de begroting moet worden opgenomen of er sprake is van een keuzemogelijkheid voor de gemeenteraad.
Beleidsindicatoren
Dit overzicht bevat een lijst van indicatoren met daarin opgenomen de naam van de indicator, de eenheid en de bron. Het geheel is gerangschikt naar programmaniveau. De informatie voor de indicatoren is voor alle gemeenten beschikbaar en toegankelijk via de website www.waarstaatjegemeente.nl. De gemeenten ontvangen de beleidsindicatoren van externe partijen waaronder het CBS. Als gevolg hiervan kan de gemeente de cijfers niet actualiseren.
Taakvelden per programma
Dit onderdeel bevat de baten en lasten per taakveld en het verdelingsprincipe van de taakvelden over de programma's.
Samenstelling van het Bestuur
Hier vindt u de beschrijving van de portefeuilleverdeling van de collegeleden.
Het is verplicht vanuit de BBV de baten en lasten te presenteren. In deze begroting dient u de lasten als plusteken en de baten als minteken te lezen. In de aanbiedingsbrief, de bijlage ontwikkelingen en toelichting vrije ruimte 2026-2029 en de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing wordt het financieel resultaat gepresenteerd als een plusteken (voordelig) en een minteken (nadelig). Daarnaast kunnen er in de tabellen kunnen afrondingsverschillen zichtbaar zijn.
